به گزارش ایران اکونا به نقل از خبرگزاری تسنیم از گرگان، روزی روزگاری، گلستان با 170 هزار هکتار زیر کشت، مهم‌ترین قطب تولید پنبه کشور بود؛ اما امروز این عدد به زحمت به 20 هزار هکتار می‌رسد. محصولی راهبردی که نه‌تنها چرخ کشاورزی بلکه صنایع نساجی، دارویی، دامی و غیره کشور را به حرکت در می‌آورد، حالا در گوشه‌ای از زمین‌های کشاورزی خاک می‌خورد؛ چرا؟ پاسخ را باید در سیاست‌های اشتباه و نبود حمایت‌های اصولی جست‌وجو کرد.
به عقیده کارشناسان عدم حمایت‌های دولتی، افزایش هزینه‌های تولید و نوسانات قیمت بذر از دیگر دلایلی است که به کاهش سطح زیر کشت پنبه در گلستان دامن زده است. ضمن اینکه در سال‌های اخیر، دولت تمرکز خود را بر حمایت از کشت گندم گذاشته و توجه کمتری به پنبه داشته که این امر کشاورزان را برای کشت پنبه بی میل کرده است.
به باور این کارشناسان گذشته از موارد فوق، برای احیای پنبه گلستان باید قانون‌گذار به دنبال اصلاح قوانین واردات و صادرات باشد به این صورت که قیمت عوارض وارداتی این محصول را افزایش دهند تا صرفه تولیدکننده در خرید محصول از کشاورز داخلی باشد تا به این ترتیب دوباره کشت این محصول در کشور و به صورت خاص در استان رونق بگیرد. این موضوعی است که اغلب پنبه کاران گلستانی نیز بر آن باور دارند.
علی اکبر محمدنژاد یک کشاورز گلستانی است که در گذشته پنبه در زمین کشت می‌کرد و اکنون نسبت به تداوم زراعت این محصول ناامید شده، در گفتگو با تسنیم می‌گوید: دو سال پیش در زمین پنبه کشت کردم اما نه تنها فروش خوبی نداشت بلکه به واسطه همزمانی با برداشت مرکبات و سختی کار پنبه چینی، کارگران رغبتی به کار در پنبه‌زار نداشتند.
این کشاورز با بیان اینکه در حال حاضر کشت شالی اقتصادی‌ترین محصول برای کشاورز است، می‌افزاید: متاسفانه چاه آب پاسخگوی کشت شالی در استان نیست و ناگزیر گندم که محصولی با خرید تضمینی است کشت می‌کنیم که آن هم به دلیل هزینه‌های بالای کاشت، داشت و برداشت هم به‌صرفه نیست.
صرف نظر از نبود طرح‌های تشویقی برای توسعه کشت پنبه، قیمت‌گذاری بسیار ارزان برای این محصول تولیدی در کنار زحمات فراوان آن باعث شده تا کشاورزان انگیزه‌ای برای کشت پنبه نداشته باشند. موضوعی که رئیس موسسه تحقیقات پنبه کشور نیز آن را تائید می‌کند.
قربان قربانی، رئیس موسسه تحقیقات پنبه کشور در این باره می‌گوید: یکی از دلایل عدم توسعه کشت پنبه در گلستان قیمت‌گذاری نامناسب این محصول است البته در کنار آن باید واردات وش پنبه با ارز آزاد انجام شود؛ تا زمانی که پنبه با ارز آزاد کشت و واردات با ارز توافقی انجام می‌شود قطعا واردات پنبه صرفه اقتصادی بیشتری خواهد داشت.
وی با اشاره به اینکه صنایع نخواهند گذاشت پنبه با قیمت آزاد وارد شود، ادامه می‌دهد: نیاز است تا نمایندگان مجلس قوانین این حوزه را اصلاح کنند. چراکه زمانی کشت پنبه توسعه پیدا می‌کند که واردات آن با ارز آزاد انجام شود. احیای پنبه در گلستان نیازمند تصمیمات بالادستی و اراده قوی برای رفع موانع موجود است وگرنه با این تکرار مکررات اقدام در خوری برای توسعه این محصول انجام نخواهد شد.
قربانی خرید تضمینی دانه پنبه را از طرح‌های تشویقی برای احیای کشت پنبه می‌داند و می‌گوید: پنبه دانه نیز یک دانه روغنی است که باید مانند کلزا و سویا خرید تضمینی داشته باشد و زمانی که دانه پنبه از قیمت خرید تضمینی برخوردار شود قیمت وش پنبه نیز افزایش پیدا خواهد کرد.
به گفته او، اگر این چند معادله حل نشود قیمت گذاری پنبه به هیچ وجه اصلاح نخواهد شد و تا زمانی که قیمت پنبه اصلاح نشود نمی‌توانیم انتظار توسعه کشت این محصول را داشته باشیم. تعیین خرید تضمینی پنبه و مشوق‌های مالی برای احیای پنبه موضوعی است که گذشته از کشاورزان و مدیران دولتی، بخش خصوصی هم به آن معتقد است.
امیر یوسفی رئیس اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی گرگان می‌گوید: دولت باید با ارائه مشوق‌های مالی، قیمت بذر و هزینه‌های تولید را کنترل کند از سویی در سیاست‌های کشاورزی و حمایت ویژه از محصولات استراتژیک مانند پنبه هم باید بازنگری داشته باشد.
وی با بیان اینکه کاهش سطح زیر کشت پنبه نه‌تنها بر تولید داخلی تاثیر گذاشته، بلکه صنایعی مانند نساجی را نیز با چالش مواجه کرده است، می‌افزاید: بسیاری از کارخانه‌های نساجی که به پنبه داخلی متکی بودند، اکنون برای تامین مواد اولیه خود به واردات وابسته شده‌اند. این وابستگی به واردات می‌تواند هزینه‌های تولید را افزایش داده و رقابت‌پذیری این صنایع را کاهش دهد.
اما ابراهیم هزارجریبی، رئیس سازمان جهاد کشاورزی گلستان نسبت به اصلاح سیاست‌های دولت درزمینه حمایت از پنبه کاران خوشبین است و می‌گوید: برای ترغیب کشاورزان به کشت پنبه، این محصول باید از نظر اقتصادی صرفه داشته باشد از این رو پیش‌بینی می‌شود قیمت پنبه در سال جاری نسبت به سال گذشته افزایش چشمگیری داشته باشد و حتی احتمال افزایش دو برابری آن نیز می‌رود.
وی با بیان اینکه برداشت سنتی پنبه فرآیندی دشوار است، می‌افزاید: برداشت پنبه به دلیل کمبود نیروی کار و کیفیت پایین، بهره‌وری کمتری دارد، به همین دلیل توسعه برداشت مکانیزه در اولویت قرار گرفته و مذاکراتی نیز برای واردات کمباین‌های برداشت پنبه به استان انجام شده است.
هزارجریبی با بیان اینکه در کنار افزایش قیمت، کاهش هزینه‌های تولید نیز از اهمیت زیادی برخوردار است، ادامه می‌دهد: یکی از راهکارهای مؤثر در این زمینه، حذف روش‌های برداشت دستی و سنتی پنبه است چراکه برداشت سنتی پنبه هم فرآیندی دشوار است و هم به دلیل کمبود نیروی کار و کیفیت پایین، بهره‌وری کمتری دارد. به همین دلیل توسعه برداشت مکانیزه در اولویت قرار گرفته و مذاکراتی نیز برای واردات کمباین‌های برداشت پنبه به استان انجام شده است.
به گزارش ایران اکونا به نقل از تسنیم، با توجه به محدودیت منابع آبی استان و مزایای نسبی کشت پنبه در مصرف آب، احیای تولید این محصول می‌تواند علاوه‌بر رونق اقتصادی، به پایداری کشاورزی در استان نیز کمک کند. کارشناسان معتقدند اگر موانع پیش‌روی کشاورزان برطرف شود، گلستان بار دیگر می‌تواند به جایگاه پیشین خود به عنوان قطب تولید پنبه کشور بازگردد. از دیگر سو باید تأکید کرد که سقوط کشت پنبه در گلستان، فقط یک معضل استانی نیست؛ این بحران، نشانه‌ای از ضعف سیاست‌گذاری در حمایت از محصولات راهبردی است. تا زمانی‌که اراده‌ای جدی برای بازنگری در سیاست‌های حمایتی و تجاری از سوی دولت شکل نگیرد، نمی‌توان به احیای دوباره پنبه در گلستان امید بست.
