خبرگزاری مهر؛ گروه اقتصاد - علی فروزانفر؛ بازار سرمایه ایران در پاییز ۱۴۰۴ در شرایطی ایستاده که رکود تصمیم‌گیری‌های اقتصادی، پیامدهای سیاسی و تنش‌های منطقه‌ای، فضای سرمایه‌گذاری را به شدت پرریسک و غیرقابل پیش‌بینی کرده است. ضعف عملکرد شرکت‌ها در تابستان ۱۴۰۳ و توقف روند افزایش نرخ‌ها، بازده صنایع را در سال گذشته کاهش داده، اما اثر سودآوری پایین سال گذشته می‌تواند در گزارش‌های ۶ ماهه امسال، نسبت‌های مالی را موقتاً بهبود دهد. در این میان، سرمایه‌گذاران در مواجهه با تورم انتظاری، کسری بودجه و اثرات احتمالی فعال‌شدن مکانیزم ماشه، ناگزیر به اتخاذ راهبردهای پوشش ریسک و تمرکز بر پرتفوی محدود، تحلیلی و هوشمند هستند.
ولید هلالات، تحلیلگر و فعال بازار سرمایه، در گفتگو با خبرنگار مهر تصویری روشن از وضعیت پیچیده بازار سهام و اقتصاد ایران ترسیم کرد؛ از ریشه ضعف عملکرد شرکت‌ها در تابستان ۱۴۰۳ و تأثیر توقف تصمیمات اقتصادی پس از حادثه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور شهید گرفته تا تحلیل نسبت طلا و سهام در شرایط تنش‌های جهانی، و در نهایت، توصیه به سرمایه‌گذاران برای تمرکز بر پورتفوی محدود و هوشمند در فضای مبهم کنونی.
او در این گفت‌وگوها ضمن مرور زیان صنایع مختلف و کاهش بهره‌وری دارایی‌های با درآمد ثابت، از «دوران پایان‌یافته‌ی تنوع‌طلبی سرمایه‌گذاران» سخن گفت و راهکارهایی برای مدیریت پرتفوی در شرایط پرریسک و پرابهام ارائه کرد.
جزئیات بیشتر این گفت‌وگوهای تحلیلی را در ادامه بخوانید.
توقف تصمیمات اقتصادی پس از حادثه هلیکوپتر
هلالات در بخش نخست درباره دلایل ضعف گزارش‌های فصلی تابستان ۱۴۰۳ و چشم‌انداز گزارش‌های آتی شرکت‌ها توضیح داد و گفت ریشه عملکرد ضعیف سال گذشته را باید در تصمیمات سیاسی و اقتصادی پس از حادثه سقوط بالگرد رئیس‌جمهور شهید سیدابراهیم رئیسی، جست‌وجو کرد.
او در ابتدای سخنان خود اظهار داشت: سال گذشته و پس از حادثه سقوط هلیکوپتر و شهادت آقای رئیسی، در واقع تا زمان برگزاری انتخابات، فضای تصمیم‌گیری اقتصادی منجمد شد. هیچ‌یک از مدیران دولتی حاضر به تصویب افزایش نرخ نبودند. خود آقای مخبر هم به همه وزارتخانه‌ها و شرکت‌های دولتی اعلام کرده بود که اجازه افزایش نرخ در هیچ موردی ندارند.
وی افزود: به‌عنوان مثال شرکت‌های زراعی که در اردیبهشت ماه سال گذشته قیمت شیرخام را ۱۵ هزار تومان می‌فروختند، باید با افزایش به ۱۸ هزار تومان می‌رسیدند، اما جلوی این رشد گرفته شد. دلار توافقی هم که قرار بود از ۴۰ هزار تومان بالاتر برود، متوقف شد تا زمان برگزاری انتخابات.
به گفته این کارشناس، در ادامه، با وقوع ماجرای حضور اسماعیل هنیه در تهران و برخی تحولات منطقه‌ای، عملاً هیچ افزایشی در قیمت شیرخام و نرخ دلار نیمایی رخ نداد و تابستان ۱۴۰۳ عملاً از منظر سودسازی برای شرکت‌ها از دست رفت.
زیان شرکت‌ها در تابستان ۱۴۰۳
هلالات تصریح کرد: اگر به عملکرد شرکت‌ها نگاه کنیم، می‌بینیم مثلاً پالایشگاه بندرعباس (شبندر) تابستان سال قبل تقریباً هیچ سودی نساخته و فولاد کاوه حتی زیان داده است. شرکت‌های زراعی هم وضع مشابهی داشتند و در مقابل، امسال درآمد برخی گروه‌های لبنی نسبت به تابستان ماقبل تا ۸۰ درصد رشد کرده است.
وی اضافه کرد: در واقع تابستان ۱۴۰۳ به دلیل تحولات سیاسی داخلی، فصلی ضعیف برای اغلب صنایع بود.
اثر مقایسه‌ای بر گزارش‌های جدید
این تحلیلگر بازار ادامه داد: اکنون وقتی گزارش‌های ماهانه شهریور را می‌بینیم، مشاهده می‌شود تعداد زیادی از شرکت‌ها نسبت به شهریور سال گذشته رشد درآمد دارند. چون سال گذشته سودآوری تابستان بسیار پایین بود، گزارش‌های امسال باعث بهبود نسبت پی‌به‌ای (P/E TTM) می‌شود.
او افزود: در بسیاری از نمادها با انتشار گزارش فصل تابستان امسال، شاهد بهبود ۲ واحدی پی‌به‌ای هستیم. سود تابستان قبل نزدیک به صفر بود اما امسال حتی از بهار هم بالاتر است؛ بنابراین انتظار می‌رود با تکمیل انتشار گزارش‌ها تا پایان ماه، پالس مثبتی به بازار داده شود.
اهمیت گزارش شهریور برای صندوق‌ها و سرمایه‌گذاران
هلالات با اشاره به نقش گزارش‌های شهریور گفت: صندوق‌های سرمایه‌گذاری تیم‌های رصد بسیار فعالی دارند. آن‌ها به‌محض انتشار گزارش، نماد مناسب را شناسایی و خرید می‌کنند؛ بنابراین فرصت‌ها بسیار سریع‌تر از قبل از دست می‌رود و سرمایه‌گذار خرد بیش از هر زمان به هم‌فکری و دریافت داده نیاز دارد.
وی تأکید کرد: در این مقطع باید بررسی کنیم کدام نمادها مستعد گزارش‌های خوب هستند. شرطش رشد قابل‌توجه درآمد نسبت به تابستان قبل و حداقل حفظ روند مثبت نسبت به بهار است. این دو فاکتور باید در کنار پی‌به‌ای پایین روی تابلو دیده شود.
معیار جدید برای انتخاب سهم
این فعال بازار افزود: قبلاً وقتی در صنعت نیروگاهی نمادی با پی‌به‌ای ۹ می‌دیدیم، آن را کم‌ریسک می‌دانستیم. یا در صنعت قند، پی‌به‌ای ۷ یا ۸ مطلوب تلقی می‌شد. اما حالا شرایط تغییر کرده است؛ سهم‌های نیروگاهی با پی‌به‌ای ۶ و حتی قندی‌ها با ۴ در حال فروش‌اند. بنابراین برای سرمایه‌گذاری مطلوب، شرکتی لازم است که هم از نظر درآمدی رشدکننده باشد و هم پی‌به‌ای پایین داشته باشد.
تحولات سیاسی و ریسک‌های منطقه
هلالات درباره جنبه سیاسی ماجرا اظهار داشت: این افت سود شرکت‌ها در سال گذشته، مستقیماً ناشی از تحولات سیاسی بود. بعد از موضوع هنیه و سایر اتفاقات تابستان، سوال این است که آیا کار رژیم صهیونیستی تمام شده است؟ پاسخ منفی است. حتی با وجود سخنان اخیر ترامپ مبنی بر لزوم پیوستن ایران به پیمان ابراهیم، موضع جمهوری اسلامی ایران روشن است و چنین طرحی هرگز به نتیجه نخواهد رسید.
وی با بیان اینکه میان جنگ نخست رژیم صهیونیستی و حزب‌الله با جنگ دوم، از ۲۰۰۶ تا ۲۰۲۴ هجده سال فاصله بوده خاطرنشان کرد: بنابراین نمی‌توان با قطعیت گفت درگیری جدیدی بین ایران و رژیم اشغال‌گر رخ می‌دهد یا خیر. همان‌قدر که نمی‌توان گفت فردا درگیری خواهد شد، نمی‌توان هم اطمینان داد که هجده سال دیگر تکرار می‌شود.
توصیه به کنترل ریسک‌ها
هلالات تأکید کرد: در حال حاضر سطح ریسک‌ها همچنان بالاست. این پاسخ به پرسش بسیاری از فعالان است که آیا زمان دریافت اعتبار یا فروش صندوق طلا و دلار فرا رسیده؟ پاسخ منفی است. باید همچنان بخشی از پرتفوی ما پوشش ریسک داشته باشد. اکنون زمان کنترل ریسک است، نه حذف آن، و پس از آن می‌توان درباره بازده‌های جدید تصمیم گرفت.
این تحلیلگر و کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت‌وگوی خود با اشاره به فضای سیاسی بین‌المللی، کسری بودجه دولت، تورم انتظاری و رفتار سرمایه‌گذاران در دوران عدم‌قطعیت، تأکید کرد که اقتصاد ایران در شرایط فعلی درگیر «دولتی بی‌راهکار و گرفتار محدودیت ساختاری» است و سرمایه‌گذاران باید ترکیب دارایی خود را با نگاه متوازن میان طلا و سهام تنظیم کنند.
استفاده نتانیاهو از فضای سیاسی دوره ترامپ
هلالات در ادامه با اشاره به تحولات جهانی گفت: به هر حال فعلاً خر ترامپ دارد می‌تازد و نتانیاهو از این ۲ سال سیاسی واقعی که از دولت ترامپ باقی مانده، نهایت استفاده را می‌کند؛ چون بعد از این معلوم نیست چه اتفاقی می‌افتد. ممکن است فردا ترامپ ترور شود یا ۲ سه سال بعد دوباره دموکرات‌ها به قدرت برسند و فضا به سمت مذاکره پیش برود. برای همین، رژیم صهیونیستی باید از این فرصت کاملاً استفاده کند.
رقابت جهانی و گسترش تنش‌های ژئوپلیتیکی
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به شرایط امروز جهان تصریح کرد: سطح رقابت‌های سیاسی در دنیا بسیار بالا رفته است. سخنان ترامپ درباره افغانستان، رفتار ونزوئلا، و تلاش روسیه برای رساندن تجهیزات به آن کشور همه نشانه همین شرایط‌اند. امروز حتی اگر خبر قیمت جهانی طلا یا انس تغییر کند، اثر اصلی از جنگ‌ها و درگیری‌های سیاسی می‌آید. در جنگ روسیه و اوکراین می‌بینیم که هر روز پهپادهای روسیه به فرودگاه‌های کشورهای اروپایی از جمله کوپنهاگ حمله می‌کنند و پروازها تا دوازده ساعت به تأخیر می‌افتد — اتفاقی که قبلاً سابقه نداشت.
او با لحنی کنایه‌آمیز افزود: شادترین کشور دنیا یعنی دانمارک، که روزی به آن حسادت می‌کردیم، حالا دچار استرس‌های ناشی از ناامنی شده است.
مکانیزم ماشه و لزوم رصد دقیق گزارش‌های ماهانه
هلالات با اشاره به اثر تحریم‌ها و فعال شدن سازوکار موسوم به «مکانیزم ماشه» گفت: در ماه‌های آینده باید گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها را با دقت زیادی ببینیم. باید بررسی شود کدام صنعت تولید داشته ولی نتوانسته بفروشد. ممکن است یک شرکت پتروشیمی گاز و برق داشته باشد اما به دلیل پر بودن انبارها و نبود امکان صادرات، ناچار شده تولید را متوقف کند.
او خاطرنشان کرد: اخیراً شایعه‌ای درباره یکی از اوره‌سازان غیربورسی منتشر شد که به‌دلیل ناتوانی در صادرات، فعالیتش را متوقف کرده است. پس از این باید ببینیم در گزارش‌های تولید و فروش، واقعاً چقدر تولید انجام شده و چقدر ورودی و خروجی وجود دارد.
کاهش کارایی دارایی‌های با درآمد ثابت
این تحلیلگر در بخش دیگری از سخنان خود درباره وضعیت دارایی‌های با درآمد ثابت اظهار داشت: وقتی پس از خبر مکانیزم ماشه بازار در صف خرید رفت، برخی می‌گفتند دلیلش افزایش تورم است. درحالی‌که طبق داده‌ها تورم عمومی ۴۵ درصد و اقلام خوراکی ۵۷ درصد رشد کرده است. دولت هنوز دلار ۲۸۵۰۰ تومانی تخصیص می‌دهد، در حالی‌که با چنین سطح تورمی، منِ سرمایه‌گذار اگر پولم در دارایی با درآمد ثابت باشد، حتی از اقلام خوراکی هم عقب می‌افتم.
او افزود: درآمد ثابت در این شرایط دیگر معنا ندارد. حتی اگر بخواهم با درآمد ثابت سال آینده به همان مقدار “ساندیس” بخرم، نخواهم توانست — قدرت خرید این طبقه دارایی از میان رفته است.
پایان بخش اول.
