به گزارش ایران اکونا به نقل از خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، اجرای سند تسهیم درآمد بر محتوا که خرداد ماه سال جاری در هیئت دولت تصویب و از سوی رئیس جمهور ابلاغ شده بود، هفته گذشته با مشکلاتی مواجه شد، برخی از پلتفرمهای دیجیتال و سینمای خانگی در نامه‌ای به رئیس جمهور در مخالفت با این سند، خواستار توقف در اجرای آن شدند، پس از آن فعالان حوزه نشر دیجیتال در بیانیه‌ای ضمن استقبال از تصویب «سند سیاست‌ها و الزامات تعرفه‌گذاری ترافیک شبکه و تسهیم درآمد محتوا» توسط شورای‌عالی فضای مجازی، حمایت خود را اجرای از این سند به‌عنوان گامی مؤثر در راستای توسعه زیست‌بوم محتوای دیجیتال بومی اعلام کردند.
سند تسهیم درآمد محتوا که حدود دو سال پیش در یکی از جلسات شورای‌عالی فضای مجازی تدوین شده بود، با تغییرات مختلف بالاخره خرداد امسال تصویب و ابلاغ شد.
با مطرح شدن بحث اجرای این سند، موافقت‌ها و مخالفت‌هایی در بخش‌هایی از جامعه تولیدکنندگان محتوا ایجاد شد، مخالفان با ارسال نامه‌ای به رئیس جمهور خواستار توقف اجرای سند شدند و انجمن‌های نشر دیجیتال نیز در حمایت از اجرای سند به رئیس‌جمهور نامه نوشتند، هر کدام از این دو طیف نیز دلایل خود را برای موافقت و مخالفت دارند.
خبرگزاری تسنیم درباره سند تسهیم درآمد محتوا با امیرحسین مددی موسس و مدیرعامل شنوتو که پلتفرمی مجازی متمرکز بر حوزه پادکست است،گفتوگو کرده است، مدرس در این گفتوگو اذعان می‌کند که بخش بزرگی از بازار محتوای دیجیتال در ایران دست نخورده باقی مانده است.این گفتوگو به شرح ذیل است:
* تسنیم: در حال حاضر شنوتو چه جایگاهی در صنعت محتوای صوتی فارسی دارد؟ چه حجمی از تولید محتوا در این پلتفرم جریان دارد؟ مخاطبان و کاربران شما حدوداً چه تعداد هستند؟ و این بازار چه ظرفیتی برای رشد بیشتر دارد؟
حدود 8 سال است که شنوتو در این بازار فعالیت می‌کند. تمرکز اصلی شنوتو روی پادکست و تکنولوژی پادکستینگ است. البته شنوتو در سه حوزه محتوای شنیداری یعنی پادکست، کتاب صوتی و موسیقی فعالیت دارد، اما فکر می‌کنم بخش پادکست برای ما مهم‌ترین حوزه است.
در حال حاضر، میزبان 14 هزار پادکستر یا همان برنامه‌ساز پادکست هستیم که 80 درصد بازار تولیدکنندگان پادکست را تشکیل می‌دهند. در بخش کتاب صوتی میزبان 480 ناشر و در حوزه موسیقی میزبان 120 ناشر هستیم.
اگر بخواهیم تخمینی از ظرفیت بازار بدهیم، با توجه به الگوهای مصرف رسانه در کشورهای پیشرفته، ایران می‌تواند بازاری با 24 میلیون نفر مخاطب بالقوه داشته باشد؛ در حالی‌که اندازه واقعی این بازار فعلاً حدود 5 تا 6 میلیون نفر است. یعنی هنوز بخش بزرگی از این بازار به دلایل مختلف دست‌نخورده باقی مانده است.
* تسنیم: با توجه به روند جهانی پادکست و کتاب صوتی، وضعیت ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ فاصله ما با بازارهای موفق جهانی چقدر است؟ و از نگاه شما چه عواملی مانع شکوفایی کامل ظرفیت صنعت صوتی در ایران شده‌اند؟
برای پاسخ علمی به این سوال، باید وضعیت جهانی دو صنعت رسانه و نشر را بررسی و آن را با وضعیت داخل کشور مقایسه کنیم. در ایران، به دلیل نواقص موجود، رسانه عملاً از یک صنعت به یک تعاونی تبدیل شده؛ جایی که فقط مدیریت هزینه معنا پیدا می‌کند. این رویکرد، 180 درجه با مسیر جهانی رسانه‌ها فاصله دارد. وضعیت نشر و کتاب هم بهتر از رسانه نیست. از نگاه من، مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری این شرایط عبارت‌اند از: نبود قوانین کاربردی و به‌روز، اجرای سلیقه‌ای قوانین قدیمی، فقدان قانون کپی‌رایت، و برخوردهای سلبی با تولیدکنندگان محتوا.
* تسنیم: مهم‌ترین چالش‌های رشد صنعت صوتی (به‌ویژه پادکست و کتاب صوتی) در ایران چیست؟ آیا مشکلات در زیرساخت فنی، فرهنگ مصرف، نبود حمایت مالی، یا موانع قانونی پررنگ‌تر هستند؟
به‌نظرم نبود قوانین صحیح که با وضعیت فعلی جهان و ایران همخوانی داشته باشد، بزرگ‌ترین مشکل است. اگر این قوانین با کمک فعالان این حوزه تدوین شود، به‌مرور بازاری شکل می‌گیرد که خودش می‌تواند بسیاری از چالش‌های زیرساختی و درآمدی را حل کند.
* تسنیم: سند تسهیم درآمد محتوا چه فرصت‌هایی برای پلتفرم‌هایی مثل شنوتو فراهم می‌کند؟ ورود سرمایه یا یارانه تولید چگونه می‌تواند بر تعداد و کیفیت پادکست‌ها یا کتاب‌های صوتی تأثیر بگذارد؟
اگر قانون‌گذار بتواند ابهامات موجود را برطرف کند، بندهای سند را شفاف‌تر بنویسد و بر اساس استانداردهای جهانی ساختارهای مشخصی به آن اضافه کند و از سوی دیگر، دستگاه‌های اجرایی آن را به‌درستی و با سرعت اجرا کنند، می‌توان امیدوار بود که در بازه‌ای 6 تا 12 ماهه، تولیدکنندگان محتوا و پلتفرم‌ها به درآمد پایدار برسند.
در این صورت، بخش بزرگی از دغدغه‌های برنامه‌سازان، ناشران و حتی حاکمیت برطرف خواهد شد. خلاصه بگویم، اجرای درست و چابک این سند می‌تواند بخشی از همان چرخه معیوبی که قبلاً گفتم را اصلاح کند.
* تسنیم: در صورتی که بخشی از منابع این سند به پادکسترها، ناشران صوتی یا تولیدکنندگان محتوا اختصاص یابد، این منابع باید بر اساس چه معیارهایی تخصیص داده شود؟
اگر سند به‌صورت شفاف تدوین شود، بسیاری از این دغدغه‌ها خودبه‌خود از بین می‌رود. سوال شما در واقع ناظر بر همان اجرای سلیقه‌ای‌ست که باید از آن اجتناب کنیم.
در حالت ایده‌آل، دولت می‌خواهد بخشی از درآمد حاصل از مصرف اینترنت را که بابت یک محتوای بومی صرف شده، به پلتفرم و برنامه‌ساز بازگرداند. بنابراین، محتوایی که طبق قوانین نشر دیجیتال تولید شده و به‌دلایل مختلف مثل خلاقیت یا بازاریابی گسترده مورد استقبال عمومی قرار گرفته، باید سهم بیشتری از این منابع دریافت کند.
«تسهیم درآمد محتوا» اگر شفاف اجرا شود، صنعت گیم را نجات میدهداما باید توجه داشت که «مدت زمان سرگرم شدن کاربر» هم باید معیار مهمی باشد. برای مثال، یک کتاب الکترونیک یا بازی ممکن است ساعت‌ها کاربر را درگیر کند ولی ترافیک زیادی مصرف نکند؛ در حالی که یک ویدیو ممکن است ترافیک بالایی داشته باشد اما ارزش فرهنگی و زمانی‌اش کم باشد. بنابراین، باید برای انواع محتوا، ضریب مشخصی در نسبت با مصرف ترافیک تعریف شود.
* تسنیم: نقش پلتفرم‌هایی مانند شنوتو در این زنجیره چیست؟ آیا شما تنها میزبان هستید یا نقش فعالی در تولید و هدایت محتوای باکیفیت نیز ایفا می‌کنید؟
در این زمین بازی، پلتفرمهای فارسی نقش تجمیع‌کننده محتوا را دارند. یکی از معدود نقاطی که می‌توان ترافیک مصرف‌شده را اندازه گرفت و راستی‌آزمایی کرد، زیرساخت پلتفرم‌هاست.تولید محتوا باید توسط برنامه‌سازان و ناشران انجام شود. اگر پلتفرم هم تولید کند و هم توزیع، این دو نقش دچار تضاد منافع خواهند شد.
* تسنیم: با حمایت‌هایی که سند تسهیم درآمد فراهم می‌کند، چگونه می‌توان مخاطب را به سمت استفاده از محتوای صوتی بومی سوق داد؟
اگر قوانین سند درست تدوین و اجرا شوند و از طرفی پایداری اینترنت هم برقرار باشد، در یک بازه 12 ماهه، مخاطب خودش به این بازار جذب می‌شود. نیاز به تلاش اضافه‌ای نیست، بازار خودش شکل می‌گیرد.
* تسنیم: آیا این سند می‌تواند به رقابت با نمونه‌های خارجی یا حتی کاهش سهم بازار غیررسمی (مثلاً کانال‌های تلگرامی) کمک کند؟
قطعاً. اگر سند به‌درستی اجرا شود، بازاری ایجاد خواهد شد که در میان‌مدت باعث رشد محتوای مجازی فارسی در پلتفرمهای ایرانی می‌شود و به‌تدریج محتوا از پلتفرمهای خارجی حذف خواهد شد.
* تسنیم: پادکست و کتاب صوتی ظرفیت بالایی برای صادرات دارند. آیا سند تسهیم درآمد می‌تواند به بین‌المللی شدن محتوای صوتی فارسی و پلتفرم‌هایی مانند شنوتو کمک کند؟
فرهنگ فارسی ذاتاً ظرفیت بالایی برای صادرات دارد. اما با شرایط فعلی کشور و وجود تحریم‌ها، فعلاً نمی‌توان به درآمدزایی از صادرات به‌عنوان هدفی واقعی نگاه کرد. با این حال، اگر سند به‌درستی اجرا شود و بازار باثباتی برای محتوا در داخل شکل بگیرد، پلتفرم‌ها به ثبات مالی می‌رسند و آن وقت صادرات هم از حالت رویا خارج می‌شود.
* تسنیم: برای جلوگیری از رانت، انحصار یا تخصیص سلیقه‌ای منابع در اجرای سند چه سازوکارهایی پیشنهاد می‌کنید؟
سند فعلی از نظر تشریح ساختار محتوا و همچنین نهادهای اجرایی دارای ابهام است. تعداد نهادهای دولتی درگیر آن‌قدر زیاد است که سند را از چابکی انداخته. با این حال، همین‌که دوستان متوجه یک مسئله شده‌اند و برایش راه‌حلی طراحی کرده‌اند، جای تشکر و خدا قوت دارد.
